Kan je iemand dwingen te ontwennen?

De naam van die wet zegt het al: ze is bedoeld voor mensen met een psychiatrische aandoening, die op dat moment een gevaar vormen voor zichzelf of voor hun omgeving. Ook ernstige verslaving aan alcohol, andere drugs of medicatie valt onder de term “psychiatrische aandoening”, en komt dus in aanmerking voor deze beschermende maatregel.

De volgende zaken zijn daarbij belangrijk om te weten:

• Deze wet is bedoeld voor een tijdelijke nood- en beschermingsmaatregel.
• Een belangrijke voorwaarde is ook dat het om een situatie gaat waarin er geen alternatief voorhanden is voor die beschermende maatregel.
• Bovendien is het de bedoeling om de persoon tot zover als mogelijk te overtuigen tot een ‘vrijwillige behandeling onder voorwaarden’.

Kortom: een gedwongen opname moet gaan om bescherming. De maatregel is niet bedoeld (en zou ook niet werken) als een grondige en duurzame aanpak van een verslaving.

Spoedprocedure

Een spoedprocedure kan bijvoorbeeld ingezet worden wanneer iemand, onder invloed, volledig buiten zichzelf raakt en agressief is tegenover zichzelf of de mensen rondom zich. Via de politie en de Procureur des Konings wordt de persoon dan onmiddellijk opgenomen.

Op advies van de vrederechter kan vervolgens een klinische evaluatieperiode van 48 uur plaatsvinden in een toegewezen instelling. Die periode stelt de Procureur des Konings in staat om een beter onderbouwde beslissing te nemen. Dat kan zijn:

• Een beschermende observatiemaatregel opleggen, een verplichte opname dus.
• Het dossier afsluiten zonder verdere maatregelen, en dus niet overgaan tot opname.
• Een vrijwillige behandeling onder voorwaarden voorstellen, ambulant of residentieel. (‘Residentieel’ betekent: met opname in de voorziening waar men behandeld wordt.)

Gewone procedure

De gewone procedure vertrekt van een verzoekschrift dat wordt ingediend bij de vrederechter. Iedereen die er belang bij heeft, kan zo’n verzoekschrift indienen. Dat kan bijvoorbeeld een familielid zijn. Ook bij deze procedure is een grondig geneeskundig verslag nodig. Dat mag maximum 15 dagen oud zijn.

Na indiening heeft de vrederechter 10 dagen tijd om een vonnis uit te spreken. Dit zijn dan de mogelijke beslissingen:

• Het opleggen van een beschermende observatiemaatregel (‘gedwongen opname’) van maximum 40 dagen. Deze periode kan door de vrederechter verlengd worden tot maximum één jaar.
• Het beëindigen van de procedure, zonder verdere maatregelen, en dus niet overgaan tot opname.
• Het voorstellen van een vrijwillige behandeling onder voorwaarden, ambulant of residentieel.
• Het voorstellen van verpleging in een familiale omgeving of woonzorgcentrum.